ΜΑΘΗΜΑΤΑ

Στη συνέχεια μπορείτε να βρείτε τους Πίνακες Μαθημάτων ανά εξάμηνο μαζί με τις αντίστοιχες μονάδες ECTS.

Α΄ εξάμηνο

Β΄ εξάμηνο

Γ΄ εξάμηνο

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ

Μεθοδολογία της Βυζαντινομουσικολογικής Έρευνας
Αναλύεται διεξοδικά και προσεγγίζεται συστηματικά η τεχνική και μεθοδολογία οποιασδήποτε πιθανής βυζαντινομουσικολογικής έρευνας: βιβλιογραφικής και θεωρητικής και ιστορικής και παλαιογραφικής και αισθητικής και αμιγώς μουσικής. Το μάθημα αναπτύσσεται κατά ισάριθμες των παραπάνω διαστάσεων της βυζαντινομουσικολογικής έρευνας ενότητες και υποστηρίζεται από εκπόνηση επιμέρους δειγματικών εργασιών, που επιβεβαιώνουν στην πράξη τη διεισδυτικότητα της ερευνητικής σκέψης ή αναζήτησης των μεταπτυχιακών φοιτητών, καθώς και τη δεξιότητα στην ανάλογη συγγραφική δραστηριότητά τους.

Το λειτουργικό πλαίσιο της ψαλτικής επιτέλεσης
Πραγματεύεται την ιστορία του Τυπικού, του συνόλου δηλ. των τελετουργικών κανόνων που διέπουν τη χριστιανική λατρεία και προσεγγίζει μορφές του τελετουργικού που μας έρχονται από τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες και μορφές λόγου ή πραγματείας όπου παρέχεται ανάλυση και θεολογικοσυμβολικός υπομνηματισμός των λειτουργικών τύπων και των ιερών ακολουθιών, προκειμένου να συνταιριάξει τα παντοία στοιχεία που αναδύονται μέσ’ απ’ αυτά με τα στοιχεία που μας προσφέρει το πηγαίο μουσικό υλικό και με στόχο να αποκαλύψει λησμονημένες λειτουργικές δομές και σχήματα, να ανασυντάξει τυπικές διατάξεις, να ερμηνεύσει τις μελοποιητικές μορφές, να γνωστοποιήσει στοιχεία των δύο βασικών λειτουργικών Τάξεων κατά την ψαλμώδηση των διαφόρων ακολουθιών της νυχθήμερης λατρείας.

Θεωρία της Ψαλτικής Τέχνης
Τον πυρήνα στο περιεχόμενο του μαθήματος συγκροτούν οι θεωρητικές αρχές που χρησιμοποιεί η Ψαλτική με εμβάθυνση σε βασικές έννοιες, όπως τροπικότητα, διαστήματα, παραγωγή και διακρίσεις πολυηχίας, θεωρία των βασικών ήχων. Διδάσκονται επιλεγμένα θέματα της ψαλτικής και ευρύτερα της ελληνικής μουσικής Θεωρίας, όπως στοιχεία θεωρίας των βυζαντινών και μεταβυζαντινών περιόδων, ειδικά θέματα της θεωρίας της Νέας Μεθόδου μετά τον Χρύσανθο, αλληλεπιδράσεις με άλλα ανατολικά τροπικά συστήματα κ.λπ. Η βασική βιβλιογραφία συγκροτείται από τις εκδόσεις βυζαντινών και μεταβυζαντινών θεωρητικών κειμένων καθώς και από μια σειρά επιλεγμένων θεωρητικών της Νέας Μεθόδου, από τις αρχές του 19ου αι. μέχρι σήμερα.

Εξήγηση της Βυζαντινής Σημειογραφίας
Το μάθημα, επί τη βάσει προκαταρκτικών ασφαλών θεωρητικών αναφορών, πηγαίων ή και βιβλιογραφικών, αναλίσκεται κατ’ εξοχήν σε αμιγώς πρακτικού/μουσικού χαρακτήρα άσκηση και βάσανο πάνω στην κομβική, κεφαλαιώδους μουσικολογικής σημασίας, διαδικασία της λεγόμενης εξήγησης της βυζαντινής σημειογραφίας: άγνωστα ή ήκιστα γνωστά μουσικά κείμενα, παρασημασμένα με τη λεγόμενη παλαιά συνοπτική βυζαντινή σημειογραφία, μεταγράφονται εξηγημένα κατά την νυν ισχύουσα νέα μέθοδο αναλυτικής σημειογραφίας. Κατ’ αυτήν την εξαιρετικά γόνιμη και διδακτική διαδικασία ικανά θεωρητικά και παλαιογραφικά και αισθητικά ζητήματα επισημαίνονται, σχολιάζονται και αξιολογούνται.

Χειρόγραφα της Ψαλτικής Τέχνης
Τα βυζαντινά και μεταβυζαντινά μουσικά χειρόγραφα αποτελούν τις πηγές της Βυζαντινής Μουσικολογίας, δεδομένου ότι παρέχουν όλες τις πληροφορίες σχετικά με την ιστορία, τη σημειογραφία, τη θεωρία και τη σύνθεση του βυζαντινού μέλους. Σκοπός του μαθήματος είναι να αποκτήσουν οι φοιτητές την απαιτούμενη για την έρευνα γνώση χρήσης και διαχείρισης των μουσικών χειρογράφων. Το μάθημα επικεντρώνεται στις ακόλουθες θεματικές: Τα είδη του μέλους ως περιεχόμενα σε συγκεκριμένα είδη χειρογράφων | Τα είδη των χειρογράφων και η εξέλιξή τους σε σχέση με την εξέλιξη των ειδών της βυζαντινής μελοποιίας | Ψαλτικό – Ασματικό - Παπαδική (11ος – 14ος αι.) | Παπαδική – Μαθηματάριο – Κρατηματάριο – Κοντακάριο / Ακάθιστος Ύμνος (14ος – 18ος αι.) | Στιχηράριο - Ανθολόγιο Στιχηραρίου –Αναστασιματάριο - Δοξαστάριο (11ος - 19ος αι.) | Ειρμολόγιο - Καλοφωνικό Ειρμολόγιο | Μεθοδολογία της περιγραφής των μουσικών χειρογράφων | Κωδικολογία - Παλαιογραφία. Το μάθημα συμπεριλαμβάνει υποχρεωτικές επισκέψεις σε Βιβλιοθήκες και Αρχεία με σκοπό την επιτόπια έρευνα σε συλλογές μουσικών χειρογράφων (ΕΒΕ, Βυζαντινό Μουσείο, Ιστορικό και Παλαιογραφικό Αρχείο κ.λπ.) καθώς και εργασίες μελέτης χειρογράφων.

Ανάλυση της Βυζαντινής Μελοποιίας
Η μορφολογική ανάλυση στη βυζαντινή και μεταβυζαντινή μελοποιία καθιερώθηκε και έγινε αντικείμενο μελέτης σχετικά όψιμα, κατά τον κ΄ αι. Με το μάθημα αυτό επιχειρείται αρχικά η ενημέρωση των μεταπτυχιακών φοιτητών για τη δημιουργία και τα δομικά στοιχεία των ύμνων, τη σχέση λόγου και μέλους, μέλους και λειτουργικού πλαισίου, την ποικιλία των ειδών της μελοποιίας, τις παραμέτρους αυτής, τα συστήματα και τις τεχνικές του μελίζειν, τις θέσεις των σημαδίων ως συγκεκριμένο μελοποιητικό μόρφωμα, κατά τα τρία γένη μελών, παράλληλα δε σχολιάζεται η μουσική παράδοση που επικρατούσε στα μουσικά κέντρα των διαφόρων εποχών, που ήταν καθοριστική για την πρόσληψη της μουσικής σε κάθε εποχή. Σε έναν δεύτερο αναβαθμό γίνεται πάνω σε μουσικά παραδείγματα η εφαρμογή των μεθόδων και των τεχνικών της ανάλυσης, προσεγγίζεται η δομή του υπό εξέταση μέλους και αναζητούνται τα χαρακτηριστικά στοιχεία του γένους, του είδους, της εποχής κ.ά. που ανήκει. Η, εν είδει κατακλείδος, αντιπαραβολή και σύγκριση (συγκριτική ανάλυση) διαφόρων μελοποιητικών μορφών ενός ύμνου και μάλιστα στις διάφορες σημειογραφικές φάσεις της καταγραφής του, συμβάλει στη γνωριμία της μουσικής ιστορίας αυτού, προβάλλει τις μουσικές προσωπικότητες που καταπιάστηκαν με την μελοποίησή του, διευκολύνει την αναγνώριση των χαρακτηριστικών μουσικών θέσεων και μας προσφέρει τη μελική δομή του.